شناکردن یکی از تفریحات و ورزش های بسیار جذاب و مفید برای بسیار از مردم می باشد. در فصول گرم سال استفاده از استخرهای شنا در میان کودکان و بزرگسالان رایج تر است و لذا هرساله تعداد نسبتا زیادی از علاقمندان شنا در استخر دچار واکنش های آلرژیک می شوند!

به طور معمول از گذشته تا کنون استفاده از ماده کلر یکی از روش های رایج برای  ضدعفونی کردن آب استخرهای شنا بوده است. کلر باعث ازبین رفتن بسیاری از میکروب ها در آب می شود. کلر بعد از ورود به آب با مولکولهای آب واکنش داده و موادی مانند هیپوکلریک تشکیل می دهد. هیپوکلریک ماده ای بسیار کارآمد برای تخریب باکتری های مضر در آب می باشد.

با وجود همه مزایای استفاده از کلر برای بی خطر سازی آب استخرها، اما تماس مستقیم کلر و ترکیبات حاصل از آن با پوست و مخاط بدن و همچنین تنفس گازهای تولیدی از واکنش این ماده با آب و سایر مواد موجود در آب می تواند موجب بروز و تشدید واکنش های آلرژیک و آسم در افراد شود.

مواد حساسیت زای تولید شده از کلر در آب استخر

به طور معمول برای ضدعفونی آب استخر میزان اندکی کلر استفاده می شود. گاهی ماده کلر پس از تماس با پوست شناگر باعث ایجاد جوش های قرمز رنگ و خارش دار (راش) بر سطح پوست می شود. البته در بعضی موارد و بدلیل عدم تعویض منظم آب استخر و آلودگی آن با ادرار، کلر با آمونیوم ادرار ترکیب گردیده و ترکیبات دیگری مانند دی کلرآمین تولید می شود. دی کلرآمین در بعضی از شناگر ها باعث تحریک پوست و چشم می گردد. همچنین ترکیب دیگری که از واکنش کلر با آمونیوم ایجاد می شود نیتروژن دی کلراید است. این ترکیب عامل محرک مخاط بینی و ریه ها می باشد.

علائم حساسیت و آلرژی به کلر و ترکیبات دیگر آب استخر

کلر موجود در آب استخر ها می تواند به طور مستقیم باعث بروز واکنش های آلرژیک مانند تحریک و حساس شدن مجاری تنفسی در فرد شناگر شود. مطالعات نشان داده اند شناکردن مداوم و مکرر در استخر های شنای حاوی کلر و همچنین تماس با مواد شوینده حاوی کلر و تنفس بخارات آنها می تواند سبب افزایش احتمال ایجاد بیماری آسم و سایر بیماری های آلرژیک تنفسی در انسان شود. این عارضه ها اغلب در افرادی مشاهده می شوند که در تماس مداوم با کلر و بخارات ناشی از آن و ترکیبات دیگر آن هستند. نجات غریق ها، نظافتچی های استخرهای  شنا و شناگران حرفه ای و افرادی که به طور منظم و مداوم در استخرها شنا می کنند از جمله افرادی هستند که بیشتر در معرض عوارض تنفسی و پوستی ناشی از کلر می باشند. در ادامه بعضی از علائم ناشی از حساسیت و آلرژی به کلر بیان می گردد:

عوارض پوستی: قرمزی پوست، کهیر، ایجاد جوش های قرمز و خارش دار بر روی پوست، و همچنین حساس شدن و  التهاب پوست در ناحیه تماس با کلر. گاهی جوش های (راش های) پوستی خارش دار ناشی از تماس پوست فرد حساس با کلر را "راش استخر شنا" نیز می گویند.

عوارض تنفسی: ایجاد خس خس سینه، سرفه، اشکال در تنفس طبیعی، درد در ناحیه سینه، آبریزش،  خارش و گرفتگی بینی و همچنین عطسه های مکرر.

عوارض چشمی: خارش، قرمزی و آبریزش چشم ها

تشخیص حساسیت و آلرژی به کلر

برای تشخیص اینکه علائم پوستی و تنفسی ایجاد شده بعد از شنا کردن در استخر به تماس فرد با کلر و یا ترکیبات ناشی از آن مرتبط می باشد، باید حتما به پزشک متخصص آسم و آلرژی مراجعه شود. پزشک معالج پس از بررسی علائم و سابقه بیماری ممکن است آزمایش های پوستی و خونی خاصی  را برای تشخیص آلرژی توصیه کند.

پیشگیری از حساسیت و آلرژی به کلر موجود در استخر های شنا

باید به خاطر داشت که آلرژی و حساسیت به کلر دلیلی برای پرهیز فرد از شنا کردن در استخر نمی باشد! فقط باید به موارد پیشگیری که در ادامه بیان شده توجه نمود و آنها را بدرستی رعایت کرد:

• برای شنا کردن حتما از استخرهای معتبر و مجاز استفاده نمایید. متاسفانه گاهی بدلیل هزینه بالای تعویض و پاکسازی منظم آب استخر،  از مقادیر بالای کلر جهت ضدعفونی آب استفاده می شود. این امر باعث افزایش احتمال بروز واکنش های آلرژیک به کلر خواهد شد.
• بعد از شنا، بلافاصله لباس های شنا را از تن خارج نموده تا بدین شکل تماس کلر با پوست بدن به حداقل برسد.
• بعد از شنا حتما دوش بگیرید. استفاده از صابون های ملایم برای شستشوی پوست بدن می تواند برای حذف باقیمانده کلر و ترکیبات آن بر روی پوست مفید باشد.
• اگر در استخر خصوصی شنا می کنید، باید از مقدار مناسب و مجاز کلر اطمینان حاصل نمایید. مقادیر بالای کلر در آب عامل تحریک و بروز واکنش های آلرژیک می باشد. مقدار مناسب کلر تقریبا 1 تا 3 PPM می باشد.
• اگر در استخر عمومی شنا می کنید ابتدا قسمتی از پای خود را در آب فرو ببرید و سپس چند دقیقه صبر نمایید. در صورت عدم خارش و ایجاد راش (جوش) پوستی، می توان از بی خطر بودن و مقدار مناسب کلر در آب استخر اطمینان یافت.
• بعداز شنا کردن و دوش گرفتن پوست خود را به آرامی با حوله نرم خشک نمایید.
• استفاده از کرم های مرطوب کننده بعد از شنا، می تواند از خشک شدن پوست و افزایش احتمال بروز واکنش های آلرژیک پوستی، جلوگیری نماید.
• گاهی استفاده از وازلین بر روی نواحی حساس پوست، پیش از ورود به آب، می تواند یک لایه محافظ جهت به حداقل رساندن تماس پوست با کلر ایجاد کند.
• استفاده از اسپری های تجاری مخصوص خنثی کردن کلر پیش از شنا و همچنین اسپری های حذف کننده کلر بعد از شنا می تواند برای پیشگیری از بروز واکنش های آلرژیک سودمند باشد.
• بدیهی است در صورت شدید بودن واکنش های آلرژیک به کلر و ترکیبات آن در آب استخر، باید شنا کردن در آب های کلر دار محدود گردد.

درمان حساسیت و آلرژی به کلر موجود در آب استخر های شنا

برای درمان حساسیت پوستی به کلر ابتدا باید محل ایجاد واکنش آلرژیک را با آب تمیز بخوبی شستشو داد. سپس با نظر پزشک متخصص می توان از پمادهای حاوی مواد کورتیکواستروئیدی برای مهار فرآیند التهاب استفاده کرد. گاهی کهیر ایجاد شده را می توان با استفاده از داروهای آنتی هیستامین مانند دیفین هیدرامین کنترل نمود. اگر شخص به بیماری آسم مبتلا می باشد باید حتما پیش از شنا کردن با پزشک معالج خود مشورت نماید. در صورت بروز و یا تشدید علائم آلرژی تنفسی باید طبق دستور پزشک از داروهای مناسب کنترل کننده علائم آلرژی تنفسی استفاده نمود.

تهیه و تدوین: تیم محتوای شبکه جامع آلرژی

منابع:

1- کالج آلرژی، آسم و ایمونولوژی آمریکا

https://acaai.org/allergies/types/allergy-myths/chlorine-allergy

2- https://mrdoctor.org/chlorine-rash/