کووید طولانی مدت یک اصطلاح عامیانه برای اشاره به علائمی است که بعد از بهبودی از عفونت حاد کووید-۱۹ ادامه می یابند. این علائم ممکن است شامل خستگی، درد، تنگی نفس، مه مغزی (فراموشی و گیجی)، اختلالات روانی و دیگر مشکلات سلامتی باشند. علت دقیق کووید طولانی مدت هنوز مشخص نیست و درمان مشخصی نیز برای آن وجود ندارد.

ایک روش درمانی که به طور معمول برای مقابله با عفونت حاد کووید-۱۹ استفاده میشود، در یک مطالعه کوچک جدید برای درمان کووید طولانی مدت نیز مؤثر شناخته شده است. این پژوهش که اثرات آنتی بادیهای تک کلون (مونوکلونال) را بررسی کرده است، نشان می دهد که شاید بالاخره راه حلی برای میلیون ها فرد که دچار کووید طولانی مدت شده اند و هنوز درمانی برای آنها یافت نشده است پیدا شده باشد.

این مطالعه که در مجله آمریکایی پزشکی اورژانس منتشر گردیده است، سه بیمار فلوریدایی را که دچار کووید طولانی مدت شده بودند، مورد ارزیابی قرار داده است. این بیماران پس از دریافت کوکتل آنتی بادی تک کلونی کاسریویماب/ایمدویماب (casirivimab/imdevimab) (ریجنرون)، بهبودی کامل و ناگهانی داشتند.

به گفته یکی از پژوهشگران دخیل در این مطالعه آنها از سرعت و کامل بودن بهبودی ها شگفت زده شده بودند و متوجه شدند که صرفنظر از مدت بیماری - خواه ۵، ۸ یا ۱۸ ماه - در عرض ۵ روز، بیماران بهبودی کامل یافته بودند.

این سه بیمار در ابتدای شیوع بیماری در سال ۲۰۲۰ یا نیمه اول سال ۲۰۲۱ به کووید-۱۹ مبتلا شده بودند. آنها پس از یک عفونت مجدد یا قرار گرفتن در معرض کووید-۱۹، برای پیشگیری ریجنرون دریافت کرده بودند. درواقع در هر سه مورد، تزریقات برای جلوگیری از بدتر شدن کووید طولانی مدت آنها انجام شده بود. پژوهشگران سوابق پزشکی همه سه بیمار را جمع آوری نموده و درباره علائمی مانند خستگی جسمی، عدم تحمل ورزش، درد قفسه سینه، تپش قلب، تنگی نفس، خستگی شناختی و مشکلات حافظه از آنها سوال کردند. آنها از بیماران خواستند که علائم خود را قبل از کووید (پایه)، در طول فاز کووید طولانی مدت، پس از واکسن و در نهایت یک هفته پس از درمان با آنتی بادی تک کلونی ارزیابی کنند. آنها همچنین با اعضای خانواده آنها نیز مصاحبه کردند. مشخص شد که در تمام موارد، علائم به طور قابل توجهی بهبود یافته و اغلب کاملاً از بین رفته بودند. نزدیکان آنها نیز این گزارش ها را تأیید کردند.

یکی از بیماران، یک زن ۶۳ ساله بود که در آغاز شیوع بیماری در مارس ۲۰۲۰ به شکل خفیف به کووید-۱۹ مبتلا گردیده بود و حدود ۲ هفته طول کشیده بود. اما چند هفته بعد، او دچار خستگی شدید و غیرقابل تحمل، همراه با درد قفسه سینه و تنگی نفس شد. علائم او به حدی شدید بود که دیگر نمی توانست از نوه هایش نگهداری کند یا به فروشگاه برود. حافظه کوتاه مدت وی کاملاً از بین رفته بود و حتی نمیتوانست بیش از یک پاراگراف را بخواند. وقتی که در اکتبر ۲۰۲۱ در معرض کووید-۱۹ قرار گرفت پزشک وی ریجنرون را به عنوان یک درمان پیشگیرانه پیشنهاد نمود و او نیز موافقت کرد چرا که "نگران بود ابتلای مجدد وی را معلول دائمی کند و برای بقیه عمر در رختخواب بماند".

حدود چهار روز پس از درمان با آنتی بادی تک کلونی، او متوجه شد که بخشی از مه مغزی که پس از کووید در او باقی مانده بود، برطرف شده است. در روز پنجم، به گفته خودش کاملا بهبود یافته بود و توانست تمامی فعالیت های شخصی خود را مانند قبل از سر بگیرد.

دلایل بهبودی

پژوهشگران چند نظریه در مورد اینکه چگونه آنتی بادی های تک کلونی ممکن است در درمان کووید طولانی مدت مؤثر باشند، ارائه کرده اند. از جمله این که:

بدن را تحریک می کنند تا با هرگونه ویروس باقیمانده مبارزه کند. ممکن است که در بسیاری از بیماران سطح ویروسی به حدی پایین باشد که توسط آزمایش های معمولی شناسایی نشود. ولی همان مقدار کم ویروس در بدن آنها مانده و علائم کووید طولانی مدت را ایجاد می کند. آنتی بادی های تک کلونی می توانند به ویروس ها متصل شده و آنها را از بین ببرند. این امر ممکن است همچنین به توضیح اینکه چرا برخی از بیماران با کووید طولانی مدت پس از واکسیناسیون کووید-۱۹ بهبود موقتی علائم را گزارش کرده اند، کمک نماید.

با آنتی بادی های ناکارآمد مبارزه می کنند. نظریه دیگر این است که در افرادی که به کووید طولانی دچار شده اند ممکن است علائم آنها نه به خاطر ویروس باقیمانده بلکه به خاطر آنتی بادی های ناکارآمد علیه ویروس باشد. این آنتی بادی ها افزایش فعالیت داشته و می توانند به سلولهای خودی حمله کنند، که این امر می تواند موجب بروز علائم کووید طولانی مدت گردد. ممکن است که آنتی بادی های تک کلونی جایگزین آنتی بادی های ناکارآمد بیمار شوند.

فعال سازی مجدد ویروسهای دیگر. کووید طولانی مدت بسیار شبیه به سندرم خستگی مزمن است، که اغلب تصور می شود ناشی از فعال سازی مجدد ویروسهایی مانند ویروس اپشتین-بار باشد. گرچه این نظریه ممکن است تمام موارد کووید طولانی مدت را توجیه نکند، اما می تواند زیرگروهی از آنها را توجیه نماید. تصور می شود که آنتی بادی های تک کلونی شاید بتوانند این فعال سازی مجدد را مهار کنند.

به گفته پژوهشگران جواب دادن به درمان با ریجنرون در سه بیمار، ممکن است به این دلیل باشد که آنها کووید طولانی مدت را از ویروس اولیه یا از سویه های اولیه مانند آلفا، بتا و دلتا گرفته باشند. در نتیجه، مشخص نیست که این درمان برای بیمارانی که کووید طولانی مدت را از سویه های جدیدتر مانند امیکرون گرفته اند کارآمد باشد.

نشان داده شده است که علائم مزمن کووید طولانی مدت به شدت می توانند زندگی فرد و نزدیکان او را تحت تاثیر قرار داده و پیامدهای ناگوار فراوانی نیز برای جامعه ایجاد نماید. به همین جهت پرداختن به این امر می تواند یک نیاز اساسی جامعه پژوهشگر دنیا باشد. این مطالعه یکی از اولین مطالعاتی است که اثرات آنتی بادی های تک کلونی را بر روی کووید طولانی مدت مورد بررسی قرار داده اند. اما پژوهشگران امیدوارند که این موضوع را در مقیاس بزرگتر و با بیماران بیشتری ادامه دهند. آنها همچنین میخواهند بفهمند که چرا این درمان برای برخی از بیماران کارامد بوده ولی برای برخی دیگر نه. پژوهشگران این مطالعه معتقدند که این امر ممکن است به نوع ویروس، سیستم ایمنی بیمار و زمان دریافت آنتی بادی بستگی داشته باشد.

منبع

 Monoclonal Antibodies: A New Treatment for Long COVID? - Medscape - December 22, 2023