اصول راهنماي تدوين شده توسط سازمان بهداشت جهاني (WHO) براي کشورها جهت تصميم گيري در خصوص برنامه هاي واکسيناسيون روتين در دوره همه گيري COVID-19
اصول راهنماي تدوين شده توسط سازمان بهداشت جهاني (WHO) براي کشورها جهت تصميم گيري در خصوص برنامه هاي واکسيناسيون روتين در دوره همه گيري COVID-??
304361.mp3
اصول راهنماي تدوين شده توسط سازمان بهداشت جهاني (WHO) براي کشورها جهت تصميم گيري در خصوص برنامه هاي واکسيناسيون روتين در دوره همه گيري COVID-19
گزارش منتشر شده موقت در تاريخ ??/??/??
با ادامه همه گيري ويروس کرونا اين گزارش و سوالات متداول مربوط به آن توسط سازمان بهداشت جهاني بروزرساني خواهد شد
با گسترش ويروس عامل COVID-?? و پاندمي ايجاد شده اين خطر وجود دارد که برنامه هاي واکسيناسيون روتين در کشورهاي مختلف دچار مشکل شود. دو عامل اصلي در اين بوجود آمدن اين مشکل بالقوه نقش اصلي دارند: از يک سو بار سنگيني که به سيستم بهداشت کشورها به خاطر COVID-?? تحميل شده و از سوي ديگر بحث فاصله گذاري اجتماعي و عدم تمايل خانواده ها براي حضور در مکان هاي عمومي که اين امر خود باعث کاهش تعداد مراجعات جهت انجام واکسيناسيون هاي روتين مي گردد.
اين درحاليست که اختلال در جريان واکسيناسيون روتين، حتي به صورت کوتاه مدت، مي تواند باعث افزايش تعداد افراد مستعد گرديده و منجر به افزايش احتمال ابتلا به بيماريهاي مستعد به شيوع بالا که با واکسن متوقف مي شوند (vaccine preventable diseases: VPDs)، همانند سرخک، مي گردد. شروع همه گيري چنين بيماريهايي خود باعث افزايش مشکلات جدي و همچنين ميزان مرگ و مير ابتدا در نوزادان و سپس در گروه هاي سني مستعد ديگر مي گردد و در نهايت اين معضل باعث تحميل باري اضافي به سيستم بهداشتي اي مي شود که به اندازه کافي از قبل درگير همه گيري COVID-?? بوده است.
بدليل احتمال زياد شيوع مجدد بيماريهاي VPD کشورها بايستي همچنان خدمات واکسيناسيون روتين خود را در هر منطقه اي که امکان انجام آن وجود دارد با رعايت شرايط ايمني ادامه دهند. موارد مشابه همه گيري هاي اتفاق افتاده در گذشته نشان دهنده اهميت حفظ خدمات سلامت ضروري همانند برنامه واکسيناسيون روتين مي باشند که اين امر بايستي با کمک گرفتن موثر از گروه هاي مختلف مردمي در برنامه ريزي و ارائه اين خدمات حياتي صورت گيرد. با اين حال، پيچيدگي هاي بوجود آمده در خصوص COVID-?? از نظر سرعت و شدت شيوع و لزوم فاصله گذاري اجتماعي و اثراتي که بر وضعيت اقتصادي خانواده ها داشته تا کنون در موارد پيشين همه گيري هاي ديگر ديده نشده و اين مورد سياست گذاري در خصوص مواردي همانند ادامه يا توقف برنامه واکسيناسيون روتين توسط سيستم هاي بهداشتي کشورها را مشکل ساخته است.
متن قرار داده شده در پايين اصول و ملاحظاتي را را مطرح مي نمايد که کشورها را کمک مي نمايد تا تصميمات صحيحي را درخصوص برنامه هاي ايمني زايي روتين در مدت پاندمي COVID-?? اتخاذ نمايند. اين اصول توسط متخصصين گروه مشاوره استراتژيک سازمان بهداشت جهاني تهيه گرديده است. در کنار اين گزارش، مطالب تکنيکي و مکمل ديگري نيز توسط سازمان بهداشت جهاني جهت کاهش شيوع و کنترل COVID-?? ارائه گرديده است که از آدرس https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-????/technical-guidance قابل دستيابي مي باشد. هر کشور بايستي براساس ارزيابي که از ريسک هاي موجود دارد تصميمات مقتضي را اتخاذ نمايد. بدين منظور، مواردي چون ميزان و الگوي گسترش COVID-??، جزييات برنامه ايمني زايي و سيستم سلامت ، و اپيدميولوژي بيماريهاي VPD در هر کشور بايستي در اتخاذ اين تصميمات مدنظر گرفته شوند.
اصول راهنما
?- ايمني زايي در واقع يک سرويس سلامت کليدي است که بايستي هر جايي که امکان پذير باشد به منظور جلوگيري از گسترش بيماري هاي واگير و حفظ سلامت جامعه در مدت همه گيري COVID-?? بر ساير خدمات سلامت تقدم داده شود. استراتژي هاي لازم براي ايجاد ايمني زايي/واکسيناسيون بايستي تحت شرايطي اعمال شوند که ايمن بوده و باعث آسيب رساني بي جهت به کارمندان بخش سلامت، افراد مراقبت کننده از بيماران و کل افراد جامعه نشود.
?- پايش بيماريهاي VPD بايستي بطور مداوم صورت گيرد تا امکان تشخيص به موقع و مديريت بيماران احتمالي VPD فراهم بوده و هر کجا که امکان دارد از اين طريق به نظارت بر COVID-?? نيز کمک شود.
?- مقامات مسئول هر کشور بايستي بطور مداوم سير گسترش COVID-?? را در کشور و مناطق مختلف رصد نمايند. گروه هاي مشاور فني ايمني زايي در سطح ملي در مشاوره رساني به مقامات کشوري در خصوص ادامه، تغيير برنامه، تعليق و يا شروع دوباره برنامه واکسيناسيون کشوري نقش مهمي دارند.
?- چنانچه انجام برنامه روتين ايمني زايي تحت تاثير COVID-?? قرار گيرد، کشور مربوطه بايستي استراتژي هايي را طراحي کند به منظور جبران سريع و انجام واکسيناسيون هاي عقب مانده پس از دوران همه گيري COVID-?? و همچنين طرح هايي داشته باشند که بتوانند به کمک آن بازگشت تدريجي به حالت اوليه را انجام دهند. جهت جبران عقب ماندگي واکسيناسيون در اثر COVID-??، کشورها بايد افرادي که واکسيناسيونشان انجام نشده را شناسايي کرده و وضعيت آنها را پيگيري نمايند، شکاف هاي احتمالي ايجاد شده در وضعيت ايمني در کشور را تشخيص داده و بتوانند وضعيت ايمني زايي را به حالت اوليه برگردانند بطوريکه همه افراد مستعد ايمن شده باشند. براي انجام چنين اموري لازم است که افراد مسئول خلاقيت و نوآوري در اتخاذ تصميمات نيز داشته باشند.
?- بدليل اطلاعاتي که تا کنون در خصوص نحوه شيوع COVID-?? بدست آمده و لزوم رعايت فاصله گذاري اجتماعي کمپين هاي واکسيناسيون انبوه (mass vaccination campaigns) بهتر است موقتا به حالت تعليق درآيند. البته کشورها بايستي در مقاطع زماني مشخص و بطور منظم شرايط را بررسي کرده و به تعويق اين کمپين ها را مجددا ارزيابي کرده و در صورت لزوم تصيمات جديدي بگيرند.
?- در صورت نياز به انجام واکسيناسيون در حجم وسيع در پاسخ به شروع شيوع يک VPD نياز است ميزان ريسک در مقابل فايده در خصوص انجام اين کار بر اساس بررسي بيمار به بيمار بطور دقيق بررسي شود. طي اين پروسه، خطرهاي ناشي از به تعويق انداختن شروع واکسيناسيون در مقابل خطرات مربوط به انجام سريع آن مورد بررسي قرار مي گيرد. در اين خصوص، بايستي ميزان مشکلات جدي و مرگ و مير در اثر بيماري هاي VPD که دوباره شايع شده از يک سو و تاثيرات بالقوه گسترش بيشتر ويروس COVID-?? از سوي ديگر مدنظر قرار گيرد.
?- در صورت امکان، پيشنهاد مي شود واکسيناسيون برضد آنفولانزا در مورد کارمندان بخش سلامت، افراد مسن و خانم هاي باردار انجام گيرد.
?- پايش بيماريهاي VPD بايستي بطور مداوم صورت گيرد تا امکان تشخيص به موقع و مديريت بيماران احتمالي VPD فراهم بوده و هر کجا که امکان دارد از اين طريق به نظارت بر COVID-?? نيز کمک شود.
?- مقامات مسئول هر کشور بايستي بطور مداوم سير گسترش COVID-?? را در کشور و مناطق مختلف رصد نمايند. گروه هاي مشاور فني ايمني زايي در سطح ملي در مشاوره رساني به مقامات کشوري در خصوص ادامه، تغيير برنامه، تعليق و يا شروع دوباره برنامه واکسيناسيون کشوري نقش مهمي دارند.
?- چنانچه انجام برنامه روتين ايمني زايي تحت تاثير COVID-?? قرار گيرد، کشور مربوطه بايستي استراتژي هايي را طراحي کند به منظور جبران سريع و انجام واکسيناسيون هاي عقب مانده پس از دوران همه گيري COVID-?? و همچنين طرح هايي داشته باشند که بتوانند به کمک آن بازگشت تدريجي به حالت اوليه را انجام دهند. جهت جبران عقب ماندگي واکسيناسيون در اثر COVID-??، کشورها بايد افرادي که واکسيناسيونشان انجام نشده را شناسايي کرده و وضعيت آنها را پيگيري نمايند، شکاف هاي احتمالي ايجاد شده در وضعيت ايمني در کشور را تشخيص داده و بتوانند وضعيت ايمني زايي را به حالت اوليه برگردانند بطوريکه همه افراد مستعد ايمن شده باشند. براي انجام چنين اموري لازم است که افراد مسئول خلاقيت و نوآوري در اتخاذ تصميمات نيز داشته باشند.
?- بدليل اطلاعاتي که تا کنون در خصوص نحوه شيوع COVID-?? بدست آمده و لزوم رعايت فاصله گذاري اجتماعي کمپين هاي واکسيناسيون انبوه (mass vaccination campaigns) بهتر است موقتا به حالت تعليق درآيند. البته کشورها بايستي در مقاطع زماني مشخص و بطور منظم شرايط را بررسي کرده و به تعويق اين کمپين ها را مجددا ارزيابي کرده و در صورت لزوم تصيمات جديدي بگيرند.
?- در صورت نياز به انجام واکسيناسيون در حجم وسيع در پاسخ به شروع شيوع يک VPD نياز است ميزان ريسک در مقابل فايده در خصوص انجام اين کار بر اساس بررسي بيمار به بيمار بطور دقيق بررسي شود. طي اين پروسه، خطرهاي ناشي از به تعويق انداختن شروع واکسيناسيون در مقابل خطرات مربوط به انجام سريع آن مورد بررسي قرار مي گيرد. در اين خصوص، بايستي ميزان مشکلات جدي و مرگ و مير در اثر بيماري هاي VPD که دوباره شايع شده از يک سو و تاثيرات بالقوه گسترش بيشتر ويروس COVID-?? از سوي ديگر مدنظر قرار گيرد.
?- در صورت امکان، پيشنهاد مي شود واکسيناسيون برضد آنفولانزا در مورد کارمندان بخش سلامت، افراد مسن و خانم هاي باردار انجام گيرد.
ملاحظات لازم جهت انجام ايمني زايي/واکسيناسيون روتين و نظارت بر بيماريهايي که با واکسن متوقف مي شوند (vaccine preventable diseases: VPDs)
?- اتخاذ تصميم مبني بر ادامه طرح واکسيناسيون روتين کشوري تحت تاثير عوامل مختلفي قرار مي گيرد که عبارتند از: قواينن رعايت فاصله گذاري اجتماعي که توسط سيستم سلامت هر کشور وضع شده است، ميزان شيوع VPDs در آن کشور، وضعيت حال حاضر و پيش بيني نحوه گسترش COVID-?? (که در طبقه بندي هاي مختلف WHO شامل: بدون گزارش بيمار (no cases) COVID-??، حالت پراکنده (sporadic)، تجمعي در مناطق مختلف (clusters) و يا گسترش يافته در سطح جامعه (community transmission) قرار مي گيرد) و فاکتورهايي مثل جمعيت شناسي و الگوي مهاجرت در آن کشور.
?- در جاهايي که ظرفيت سيستم سلامت هنوز در اثر COVID-?? صدمه نديده و خدمات ضروري حوزه سلامت (همانند منابع انساني کافي و منابع کافي از واکسن) برقرار است بايستي خدمات واکسيناسيون در مکان هاي ثابت و مشخص انجام شده و همچنين نظارت بر گسترش احتمالي VPDs صورت گيرد و در عين حال قوانين مربوط به رعايت فاصله اجتماعي اعمال شده و احتياط هاي لازم براي کنترل عفونت COVID-?? صورت گيرد و همچنين تدارکات لازم جهت حفظ شرايط امن در چنين مکان هايي فراهم گردد.
?- درستي اتخاذ ساير استراژي ها ( مثلا استفاده از سرويس هاي تلفن همراه يا مراجعه مستقيم به افراد)، و همچنين انجام فعاليت هايي که نياز به همکاري افراد جامعه جهت نظارت بر VPDs دارد بايستي بر اساس شرايط هر کشور برآورد شده و چنانچه لازم است انجام شود بايستي طوري صورت گيرد که سلامت کارمندان بخش سلامت و افراد جامعه در خطر نيفتد. همچنين لازم است که کشورها به روش هاي نوآورانه جهت بهينه سازي خدمات رساني نيز فکر کنند.
?- در جاهايي که امکان خدمات رساني محدود است، گروه هاي آسيب پذيرتر که احتمال ايجاد مشکلات و مرگ و مير آنها در اثر ابتلا به VPDs بيشتر است بايستي از نظر واکسيناسيون برضد بيماري هايي چون سرخک، فلج اطفال، ديفتري و تب زرد در تقدم قرار گيرند.
ملاحظات لازم براي انجام کمپين هاي واکسيناسيون انبوه (mass vaccination campaigns)
?- بر اساس اطالعاتي که تا کنون در خصوص روش هاي انتقال COVID-?? بدست آمده و توصيه هاي موجود جهت فاصله گذاري اجتماعي، سازمان بهداشت جهاني پيشنهاد مي کند که کشورها بدليل افزايش خطر پخش شدن موقتا چنين کمپين هايي را متوقف نمايند. البته ضروي است که کشورها در فاصله زماني هاي مشخص اين تصميم را بررسي و مورد ارزيابي مجدد قرار دهند.
?- در مواردي که شيوع VPDs اتفاق مي افتد براي اينکه در خصوص انجام پيش از اتخاذ تصميم براي انجام واکسيناسيون انبوه بايستي برآورد مبتني بر ريسک-فايده بر اساس بررسي بيمار به بيمار انجام شده و حتما بايد ظرفيت سيستم سلامت آن کشور جهت انجام چنين عملياتي سنجيده شود بطوريکه اين کار به صورت کاملا ايمن و در سطح گسترده با در نظر گرفتن خطر گسترش COVID-?? قابل انجام باشد. يک چنين برآوردي بايستي هم خطرات ناشي از به تعويق انداختن اقدام موثر در خصوص شيوع VPD پيش آمده را بررسي کند و هم به فکر خطرات ناشي از اقدام سريع باشد چراکه به تعويق انداختن اقدامات لازم در خصوص شيوع VPD مي تواند باعث افزايش مشکلات جدي و تلفات ناشي از بيماري شود و از سوي ديگر اقدامات سريع و نسنجيده مي تواند منجر به گسترش بيش از پيش و کنترل نشده خطر حال حاضر يعني COVID-?? شود.
?- چنانچه تصميم برآن شود که واکسيناسيون بر عليه VPD شيوع يافته انجام گيرد، بايستي قوانين سخت گيرانه اي براي حفظ استاندارهاي جلوگيري از گسترش و عفونت با COVID-?? در نظر گرفته شده، ضايعات تزريقات به طور مناسبي مديريت شود، و حفاظت کامل از کارکنان بخش سلامت و عموم مردم صورت گيرد.
?- چنانچه تصميم برآن شد که واکسيناسيون بر عليه VPD شيوع يافته به تعويق انداخته شود، بايستي به صورت دوره اي و در فواصل زماني معين برآوردهاي مجدد در خصوص مشکلات جدي ايجاد شده در افراد، تلفات ناشي از شيوع VPD در کشور و همچنين اپيدميولوژي منطقه اي و بين المللي آن بيماري صورت گيرد تا مشخص شود که به تعويق انداختن پروسه واکسيناسيون انبوه بر ضد VPD شايع شده مي تواند ادامه يابد يا خير.
?- در مواردي که شيوع VPDs اتفاق مي افتد براي اينکه در خصوص انجام پيش از اتخاذ تصميم براي انجام واکسيناسيون انبوه بايستي برآورد مبتني بر ريسک-فايده بر اساس بررسي بيمار به بيمار انجام شده و حتما بايد ظرفيت سيستم سلامت آن کشور جهت انجام چنين عملياتي سنجيده شود بطوريکه اين کار به صورت کاملا ايمن و در سطح گسترده با در نظر گرفتن خطر گسترش COVID-?? قابل انجام باشد. يک چنين برآوردي بايستي هم خطرات ناشي از به تعويق انداختن اقدام موثر در خصوص شيوع VPD پيش آمده را بررسي کند و هم به فکر خطرات ناشي از اقدام سريع باشد چراکه به تعويق انداختن اقدامات لازم در خصوص شيوع VPD مي تواند باعث افزايش مشکلات جدي و تلفات ناشي از بيماري شود و از سوي ديگر اقدامات سريع و نسنجيده مي تواند منجر به گسترش بيش از پيش و کنترل نشده خطر حال حاضر يعني COVID-?? شود.
?- چنانچه تصميم برآن شود که واکسيناسيون بر عليه VPD شيوع يافته انجام گيرد، بايستي قوانين سخت گيرانه اي براي حفظ استاندارهاي جلوگيري از گسترش و عفونت با COVID-?? در نظر گرفته شده، ضايعات تزريقات به طور مناسبي مديريت شود، و حفاظت کامل از کارکنان بخش سلامت و عموم مردم صورت گيرد.
?- چنانچه تصميم برآن شد که واکسيناسيون بر عليه VPD شيوع يافته به تعويق انداخته شود، بايستي به صورت دوره اي و در فواصل زماني معين برآوردهاي مجدد در خصوص مشکلات جدي ايجاد شده در افراد، تلفات ناشي از شيوع VPD در کشور و همچنين اپيدميولوژي منطقه اي و بين المللي آن بيماري صورت گيرد تا مشخص شود که به تعويق انداختن پروسه واکسيناسيون انبوه بر ضد VPD شايع شده مي تواند ادامه يابد يا خير.
ملاحظات لازم جهت برقراري مجدد خدمات ايمني زايي
?- در مواردي که براساس شرايط موجود خدمات ايمني زايي روتين بايستي محدود شده يا تعليق گردد، سيستم سلامت آن کشور بايستي در اولين فرصت ممکن به محض اينکه سير شيوع COVID-?? کاهش يافت برنامه ايمني زايي را راه اندازي کند تا خلاء عدم ايمني زايي که در اثر کاهش يا توقف موقت واکسيناسيون در جمعيت ايجاد شده به سرعت پر شود.
?- چنانچه منابع کشور جهت جبران کردن عقب ماندگي ناشي از توقف واکسيناسيون کافي نيست بايستي امکانات موجود بر روي واکسيناسيون برضد بيماري هاي VPD (متوقف شونده با واکسن) که مستعد به شيوع هستند متمرکز شود. مثال هايي از اين دسته بيماري ها عبارتند از: سرخک، فلج اطفال، ديفتري و تب زرد.
?- کشورها بايد از استراتژي هاي موثر براي برقراري ارتباط با توده مردم استفاده و گروه هاي مسئول اطلاع رساني در ارگان هاي مختلف را درگير کرده و نگراني هاي عمومي را در خصوص وضعيت پيش آمده برطرف سازند و همچنين اطلاع رساني از طريق مراکز سلامت ارگان ها را افزايش دهند و نهايتا اينکه بتوانند از نظر ظرفيت واکسيناسيون عموم مردم به سطح اوليه (يعني شرايط قبل از شروع همه گيري COVID-??) بازگردند.
?- چنانچه منابع کشور جهت جبران کردن عقب ماندگي ناشي از توقف واکسيناسيون کافي نيست بايستي امکانات موجود بر روي واکسيناسيون برضد بيماري هاي VPD (متوقف شونده با واکسن) که مستعد به شيوع هستند متمرکز شود. مثال هايي از اين دسته بيماري ها عبارتند از: سرخک، فلج اطفال، ديفتري و تب زرد.
?- کشورها بايد از استراتژي هاي موثر براي برقراري ارتباط با توده مردم استفاده و گروه هاي مسئول اطلاع رساني در ارگان هاي مختلف را درگير کرده و نگراني هاي عمومي را در خصوص وضعيت پيش آمده برطرف سازند و همچنين اطلاع رساني از طريق مراکز سلامت ارگان ها را افزايش دهند و نهايتا اينکه بتوانند از نظر ظرفيت واکسيناسيون عموم مردم به سطح اوليه (يعني شرايط قبل از شروع همه گيري COVID-??) بازگردند.
گردآورنده :دکتر شهره نيکو
دکتري تخصصي ايمونولوژي
منبع :
WHO reference number: WHO/????-nCoV/immunization_services/????.?
:
