مقدمه:

آلرژی به بادام زمینی یکی از شایع‌ترین و بالقوه خطرناک‌ترین انواع آلرژی غذایی است که می‌تواند واکنش‌های شدید و حتی تهدیدکننده حیات ایجاد کند. در حالی که یک درمان قطعی برای این عارضه وجود ندارد، راهکارهای مدیریتی عمدتاً بر پرهیز و درمان اورژانسی تمرکز دارند و همچنان تحقیقات برای یافتن درمان‌های اساسی ادامه دارد. نتایج اخیر یک کارآزمایی بالینی فاز ۲ که بر روی بزرگسالان مبتلا به آلرژی بادام زمینی انجام شده است، نویدبخش راهکار جدیدی برای درمان این وضعیت با استفاده از روش "ایمنی‌درمانی خوراکی" (Oral Immunotherapy - OIT) می باشد.

جزئیات مطالعه:

این کارآزمایی فاز ۲ با هدف ارزیابی اثربخشی و ایمنی "ایمنی‌درمانی خوراکی" با استفاده از محصولات واقعی بادام زمینی در ۲۱ بیمار بزرگسال مبتلا به آلرژی به بادام زمینی انجام شد. در این روش درمانی، بیماران به تدریج و تحت نظارت پزشک، مقادیر بسیار کمی از پروتئین بادام زمینی را مصرف می‌کنند که به مرور زمان افزایش می‌یابد تا سیستم ایمنی بدن نسبت به آلرژن (ماده آلرژی زا) تحمل پیدا کند.

پیش از شروع درمان، سطح تحمل بیماران نسبت به بادام زمینی با استفاده از چالش غذایی کنترل‌شده اندازه‌گیری شد. دوز شروع بادام زمینی درمانی بسیار پایین بود و به تدریج در فواصل دو هفته‌ای افزایش یافت تا به دوز ثابت ۱۰۰۰ میلی‌گرم پروتئین بادام زمینی در روز (معادل حدود چهار عدد بادام زمینی بزرگ) برسد. اثربخشی اولیه درمان با اندازه‌گیری نسبت شرکت‌کنندگانی که در پایان دوره درمان قادر به تحمل دوز تجمعی ۱.۴ گرم پروتئین بادام در چالش غذایی بودند، ارزیابی شد.

نتایج کلیدی و دستاوردها:

نتایج این مطالعه که در مجله علمی معتبر Allergy منتشر شده، بسیار دلگرم‌کننده است:

۱.  تحمل دوز ثابت نهایی: حدود ۶۷ درصد از شرکت‌کنندگان بزرگسال (۱۴ نفر از ۲۱ نفر) موفق به دستیابی به دوز نگهدارنده روزانه شدند و به نقطه پایانی اولیه مطالعه دست یافتند.

۲.  افزایش چشمگیر تحمل: میزان میانه تحمل(Median Tolerated Dose)  پروتئین بادام زمینی در شرکت‌کنندگان تحت درمان، افزایش قابل توجهی داشت. این میزان از ۳۰ میلی‌گرم (معادل حدود یک هشتم بادام زمینی) در ابتدای مطالعه، به ۳۰۰۰ میلی‌گرم (معادل حدود ۱۲ عدد بادام زمینی) در چالش غذایی نهایی افزایش یافت. این افزایش، نمایانگر بهبود ۱۰۰ برابری در تحمل نسبت به بادام زمینی است که از نظر آماری بسیار معنی‌دار بود (P<.0001).

۳.  بهبود کیفیت زندگی: درمان با ایمنی‌درمانی خوراکی با بهبود معیارهای کیفیت زندگی شرکت‌کنندگان مرتبط بود که نشان می‌دهد کاهش ترس از مواجهه تصادفی با بادام زمینی می‌تواند تأثیر مثبتی بر زندگی روزمره بیماران داشته باشد.

۴.  تغییرات ایمونولوژیک: محققان مشاهده کردند که در شرکت‌کنندگان تحت درمان، واکنش‌پذیری به آزمایش خراش پوستی با عصاره بادام زمینی کاهش یافته و سطح آنتی‌بادی‌های از نوع ایمونوگلوبولین جی (IgG) اختصاصی بادام زمینی افزایش یافته است. این تغییرات نشان‌دهنده القای نوعی تحمل یا پاسخ ایمنی متفاوت در بدن است.

به گفته محققان اصلی این مطالعه، دکتر هانا هانتر و دکتر کوک لونگ یو از بنیاد بیمارستان‌های گای و سنت توماس در لندن، "ایمنی‌درمانی خوراکی بادام زمینی می‌تواند یک درمان مؤثر برای ایجاد حساسیت‌زدایی در بیماران بزرگسال مبتلا به آلرژی بادام زمینی باشد." آن‌ها تأکید کردند که "مطالعات بزرگتر برای شناسایی دقیق‌تر مشخصات ایمنی، تعیین گروهی از بیماران بزرگسال که با کمترین خطر عوارض جانبی سیستمیک بیشترین فایده را خواهند برد، و همچنین بررسی پتانسیل OIT برای ایجاد تحمل بلندمدت در این گروه سنی ضروری است."

محدودیت‌های مطالعه:

این مطالعه با وجود نتایج امیدوارکننده، دارای محدودیت‌هایی نیز بود. از جمله اینکه طراحی مطالعه شامل یک گروه دارونما (Placebo Group) برای مقایسه مستقیم نبود، هرچند محققان این موضوع را با نادر بودن بهبود خودبه‌خودی آلرژی بادام زمینی در بزرگسالان توجیه کردند. همچنین، بیشتر شرکت‌کنندگان در مطالعه از نژاد سفید بودند که این موضوع می‌تواند قابلیت تعمیم‌پذیری نتایج به جمعیت‌های متنوع‌تر را محدود کند. نکته مهم دیگر اینکه، این مطالعه به بررسی اثرات بلندمدت ایمنی‌درمانی خوراکی نپرداخته است، به ویژه اینکه آیا حساسیت‌زدایی می‌تواند بدون نیاز به مصرف روزانه بادام زمینی پس از چندین سال درمان مداوم، حفظ شود یا خیر.

نتیجه‌گیری:

نتایج این کارآزمایی فاز ۲ نشان می‌دهد که ایمنی‌درمانی خوراکی بادام زمینی پتانسیل قابل توجهی برای بهبود تحمل و کیفیت زندگی در بزرگسالان مبتلا به آلرژی شدید به بادام زمینی دارد. این یافته‌ها گام مهمی در مسیر یافتن راهکارهای درمانی برای آلرژی‌های غذایی است، اما نیاز به تحقیقات بیشتر در مقیاس وسیع‌تر برای تأیید ایمنی و اثربخشی درازمدت این روش درمانی در جمعیت‌های متنوع وجود دارد.