چنانچه مي دانيم بيماري آسم تحت تاثير عوامل متعدد فردي و محيطي قرار دارد و بنابراين بديهي است جهت انتخاب استراتژي مناسب براي کاهش ابتلا به آن بايستي شاخه هاي مختلف علمي دست به دست يکديگر بدهند. در اين ميان مثلث تغذيه، سيستم ايمني و microbiome (يا همان پروفايل ميکروبي مقيم بدن افراد) از زمينه هاي جذاب و چند رشته اي است که نظر بسياري محققين را به خود جلب کرده و نتايج مطالعات آن در مجلات با تاثير علمي بالا در دنيا به چاپ رسيده است. دو تن از محققين فعال و معتبر در دانشگاه موناش استراليا در غالب مقاله اي با عنوان با عنوان “The microbiome: toward preventing allergies and asthma by nutritional intervention “ که در مجله وزين Current Opinions in Immunology  در سال ???? ميلادي به چاپ رسيده به بررسي آخرين اطلاعات در خصوص رابطه بين micbriome بدن با تغذيه مادر و نوزاد و ارتباط آن با ابتلا به آسم پرداخته اند.

اين محققين همچنين امکان انجام مداخله از طريق رژيم غذايي با هدف مقاوم سازي نوزادان به ابتلا به آسم در آينده را مورد بحث قرار داده اند. در واقع شايد بتوان گفت مراحل مختلفي در شکل گيري و استعداد ابتلاي افراد به آسم نقش دارند که شروع آن حتي قبل از تولد نوزاد و با تغذيه مادر در دوره حاملگي آغاز مي گردد. در اين خصوص نشان داده شده رژيم غذايي حاوي ويتامين D? و همچنين مصرف شير خام گاو در دوران حاملگي مي تواند تا حد زيادي جلوي ابتلاي کودکان به آسم را در آينده بگيرد هر چند که مکانيسم دقيق اين پديده هنوز بدرستي مشخص نيست. در ادامه و هنگام تولد نقش زايمان طبيعي (در مقابل سزارين) بدليل انتقال باکتريهاي مفيد از طريق واژن به نوزاد نيز مي تواند در کاهش ابتلا به آسم در آينده مفيد باشد. در مرحله بعد تغذيه نوزاد با شير مادر مي تواند باعث اسيدي تر شدن محيط روده، آماده سازي محيط براي رشد باکتريهاي رده بيفيدوباکتر و لاکتوباسيلوس و کاهش ابتلا به آسم در آينده کودکان شود.

يکي از نکات جالب بررسي شده در اين مقاله اشاره به نتايج مطالعاتي است که تاثير محيط زندگي روستايي در مقابل محيط زندگي شهري بر کاهش ابتلا به آسم را مورد بررسي قرار داده اند. در اين خصوص وجود باکتريها و حتي قارچ هاي مختلف، متنوع و البته مفيد در محيط زندگي روستايي کشاورزي سنتي (نه صنعتي با ابزار آلات) و همچنين افزايش ميزان اندوتوکسين موجود مربوط به مايت هاي خانگي در اين نوع زندگي در مقايسه با زندگي شهري مي تواند نقش مهمي در شکل گيري microbiome مقاوم به آسم در کودکان روستايي داشته باشد.يکي ديگر از نکات جالب بررسي شده در اين مقاله اشاره به مطالعاتي است که نقش مهم شکل گيري رژيم غذايي در يکسال ابتدايي تولد را در استعداد ابتلا به آسم کودکان در آينده مورد بررسي قرار داده اند.

بر اساس اين مطالعات، استفاده از رژيم غني از فيبرگياهي و داراي چربي پايين قبل از پايان يکسالگي مي تواند تاثير مثبتي در کاهش ابتلا به آسم داشته باشد. بر اساس مطالعات انجام شده در مدل هاي موشي، فيبرهاي گياهي از مکانيسم هاي هيدروليزي موجود در معده فرار کرده و در روده تحت پروسه تخمير مي توانند اسيدهاي چرب با زنجيره کوتاه (Short Chain Fatty Acids) را توليد نمايند. اين اسيدهاي چرب در ادامه وارد گردش خون نوزاد شده و مي توانند باعث کاهش فعالسازي سلولهاي دندريتيک و همچنين افزايش توليد و عملکرد سلولهاي T تنظيم گر (Regulatory T Cells) شوند که در نهايت منجر به کاهش آسيب هاي ناشي از پاسخ هاي Th? و در نتيجه آسم مي گردد. همچنين نشان داده شده اين اسيدهاي چرب زنجيره کوتاه باعث کاهش توليد پيش سازهاي سلولهاي دندريتيک و ماکروفاژي مي شوند که وارد ريه مي گردند. بعلاوه، سلولهاي دندريتيک و ماکروفاژ توليد شده در اين شرايط قدرت فاگوسيتوز کمتري داشته و توانايي کمتري در فعال سازي سلولهاي Th? دارند.

در نهايت نويسندگان مقاله به اين نکته مهم اشاره مي کنند که رابطه غيرقابل انکاري که بين تغذيه، microbiome و ابتلا به آسم وجود دارد، احتمال رسيدن به رژيم هاي مکمل براي مادر و نوزاد (به خصوص در سال اول زندگي) جهت کاهش احتمال ابتلا به آسم (به خصوص در نوزادان داراي پيش زمينه ژنتيکي) را قوت مي بخشد. اما بدليل تفاوت هاي فردي و ژنتيکي که بين افراد (هم مادر و هم نوزاد) وجود دارد انجام بررسي هاي دقيق تر با روش هاي جديد از جمله روش هاي Sequencing، مراجعه به پايگاه هاي داده هاي مربوط به Sequence  هاي ميکروبي، و همچنين مطالعات متابولوميکس کمک خواهد کرد تا بطور دقيق در آينده بتوانيم بر اساس پيش زمينه هاي ژنتيکي افراد با انجام مداخلات وابسته به هر فرد در شکل گيري مفيد microbiome بدن نوزادان تاثير مثبت گذاشته و از احتمال ابتلا آنها به آسم و آلرژي در آينده بکاهيم. مطالعه جزييات اين مقالات به تمام محققين علاقه مند به حوضه آسم و آلرژي و رابطه آن به microbiome و سيستم ايمني و همچنين تاثير تغذيه در اين ميان توصيه مي گردد.

دکتر شهره نيکو

دکتري تخصصي ايمونولوژي
 niko.sh iums.ac.ir

تاريخ خبر: مي ????
منبع:

?. Perdijk O, Marsland BJ. The microbiome: toward preventing allergies and asthma by nutritional intervention. Current opinion in immunology. ???? Oct ?;??:??-?.